Haberlerde kullanılan ayrımcı dile, nefret söylemine ve ötekileştiren ifadelere dikkat çekmek için hazırlanan “Ayrımcı Dile Karşı Habercilik Kılavuzu” yayınlandı. Kılavuz, ötekileştiren söylemleri basındaki örnekleriyle ele alıyor ve insan hakları temelli alternatif ifadeler sunuyor.

Kitapta basında kullanılan ayrımcı ifadelerden örnekler de yer alıyor.

BAĞIMSIZ Gazetecilik Platformu Punto24 tarafından hazırlanan “Ayrımcı Dile Karşı Habercilik Kılavuzu” raflardaki yerini aldı.

Haberlerde kullanılan ayrımcı dile dair örneklerin yer aldığı kitapta; etnik, cinsel, dini ve diğer kimliklere yönelik aşağılama, ötekileştirme içeren ifadeler ele alınıyor.

Çalışmada, kimliklerin “toplumun çoğunluğuna hitap etme pahasına”  küçümsendiği bir dilin medya tarafından benimsendiğine değiniliyor.

Kılavuzun amacının; hem günlük hayatta, hem de medyada kullanılan ayrımcılık içeren sözcüklere, deyimlere ve kalıplara karşı duyarlılık kazandırmak olduğu belirtiliyor.

Öğretim Görevlisi Mahmut Çınar

DİLDEKİ AYRIMCILIK BARIŞA ENGEL

Yonca Poyraz Doğan, Tayfun Ertan, Barış Soydan ve Rana Şenol’la birlikte kitabın yazarları arasında bulunan Bahçeşehir Üniversitesi’nden öğretim görevlisi Mahmut Çınar, “Ayrımcı Dile Karşı Habercilik Kılavuzu”nu gazetemize değerlendirdi.

Çınar, “Medya, dünyayı anlamlandırmaya başladığımız yaşlardan itibaren siyasetle, başka insanlarla, kültürlerle, gruplarla ilişkimizin şekillenmesinde önemli bir rol oynuyor. Medyada yaygın olarak kullanılan dil, toplumda baskın olan kimliklerin dışında kalanlara yönelik açık ya da kapalı ayrımcılık içeriyor” dedi. “Türklük ve Sünni İslamlık dışında kalan tüm etnik ve dini kimlikler haberlerde ya görmezden geliniyor, ya marjinal unsurlar olarak gösteriliyor” ifadelerini kullanan Çınar, “Barışın önündeki en büyük engel, dildeki ayrımcılık” diye konuştu.

KRİTİK SÖZCÜK VE İFADELER

Kitapta gazetecilerin sıklıkla kullandığı ancak ayrımcılık içeren sözcüklerin yer aldığı bir sözlük de bulunuyor. “Adam, bayan, bölücü, dinci, travesti, gavur, hain, namus” gibi kelimelerin de yer aldığı “Kritik sözcük ve ifadeler” sözlüğüne dair Çınar şunları söyledi: “Sözlük bölümünde ötekileştiren ifadelerin tanımını yaptık. Burada amacımız ötekileştirme ya da bazı kullanım alanlarında küçümseme anlamı taşıyan kelimeleri tespit etmekti.”

Haberlerin daha sansasyonel hale getirilmesi için cinsiyetçi haber anlayışının kimi gazetelerde yoğun bir şekilde kullanıldığına dikkat çeken Çınar, aşağılayıcı dile maruz kalanların başında kadınların geldiğini söyledi.

Çınar “Kılavuzun ayrımcılık konusundaki bilincin gelişmesine ve insan haklarını mesleki pratiğin temeline oturtmaya katkıda bulunacağını umuyoruz” dedi. (KÜLTÜR SERVİSİ)

(29 Kasım 2015’te Evrensel’de yayımlanmıştır.)