Category Yakın tarih
ELİZA HANIM’IN REPLİKLERİNİ SİLEMEZ, AFİFE JALE’Yİ SAHNEDEN İNDİREMEZSİNİZ: KADINLARIN SAHNEYE ÇIKIŞ ÖYKÜSÜ
Eliza, Afife, Şaziye Hanım… Sahne ile kadınlar arasına örülen duvarı elleriyle un ufak ettiler. Hakan GÜNGÖR twitter.com/bayhakangungor Meclis’te düzenlenen 18 Mart Çanakkale Anması kapsamındaki gösteride kadın tiyatrocuların sahneye çıkarılmaması ve kadınlara sahne kenarında yer verilmesi uzun yıllar önce yıkılmış bir duvarı tekrar örmeye çalışmak gibi beyhude bir uğraş. Kadınlar sahneye daha en başında yasaklara rağmen […]
EV HELVASINDAN ÜRETİM BANDINA ŞEKER FABRİKALARININ TARİHİ
Hakan Güngör, Başbakan Binali Yıldırım’ın ‘Kararlıyız, satılacak’ dediği şeker fabrikalarının 1925’e uzanan tarihini yazdı. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Başbakan Binali Yıldırım, “Kararlıyız, satılacak” dediği, kuruluşu 1925’e uzanan şeker fabrikalarının satılması, hem Türkiye ekonomi tarihindeki yeri hem ekonomiye katkısı hem de halk üzerindeki etkileri nedeniyle derinlemesine irdelenmeyi gerektiriyor. Yıldırım’ın satmakta kararlı olduklarını belirttiği şeker fabrikalarının satışı hepimizi […]
EDEBİYATIMIZIN EN “BABA” MESELESİ: VURMALAR DÖVMELER, REDLER, ÖZLEMLER VE BAŞKA ŞEYLER
Edebiyatımızın en “baba” meselesi, baba-oğul ilişkilerinin edebiyata yansıması olabilir. Baba meselesi diyorum, çünkü “babalık” edebi bir yazışmaya da ebedi bir çarpışmaya da işaret edebiliyor. Birkaç gün önce Evrensel gazetesinin kültür sayfasında Mustafa Aslan imzalı bir yazı yayımlandı. “Hayatta en çok babamı sevdim” başlıklı yazı, kuşkusuz edebiyat tarihimize damga vuran baba-oğul ilişkilerinin önemli bir bölümüne değiniyor […]
YALANIYLA BERABER SOYADINI DA ATANLAR: NESİN SEN? SOYLU MU?
Soyadı Kanunu Türkiye’de çok ilginç bir yarışın başlamasına sebep olmuştu. Soyadlar seçmece yapılırken, herkesin kaygısı ve beklentisi farklıydı… Hakan GÜNGÖR https://twitter.com/bayhakangungor Gülmen ve Özakça, böylesi güzel gülen, akça pakça insanlar için özü tarif eden soyadlar. Ancak onların soylarına değilse bile mücadelelerine halk bir isim taksaydı, “Soylu” derdi. Zira soyluluk inandığı değerler adına mücadele etmeyi gerektirir, […]
BENİ KARİKATÜRİZE ETME, DİKTAMI ELEŞTİRİP BANA SIKINTI VERME
Havuz medyasına ait bir mecranın yönetim katı… “Güya çizer”, elindeki eskizi müdürüne gösteriyor, “Olmuş mu?” Ellerini kavuşturmuş, boynu bükük, bekliyor cevabı. Müdür bakıyor şöyle bir, “Olmaz, bu Erdoğan’a benziyor. Değiştir, benzemesin” diyor. “Güya çizer” gidiyor, değiştirip geri geliyor. “Olmaz, bıyıkları andırıyor hâlâ, bıyıksız olsun” yanıtını alıyor bu kez. Son haline geldiğinde artık çizilen kişi Erdoğan’a, […]
KADIN BEDENİ SÖMÜRÜSÜNÜN RENKLİ(!) TARİHİ YAHUT MEDYADA KADIN TEMSİLİ
Türkiye, kadın cinayetleri ile sarsılırken, bu durumda basının ne ölçüde sorumluluğu olduğu üzerine tartışmalar da başladı. Kuşkusuz bu cinayetlerde dolaylı yoldan basının da sorumluluğu var. İşte basınımızın kadın bedenini sömürüşünün tarihi… Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Türkiye’de gazetelerin “renkli” hale gelmesi ve ofset baskı tekniklerinin kullanılması 1960’lı yılların sonu ile 1970’li yılların başına rastlar. Teknik gelişmeler, gazetelerin […]
MUHTEŞEM KOT DİKTİ, MİNA URGAN VE CEMAL SÜREYA ÖVDÜ: DEMOKRATİK KOTLARIN KABA VE DAYANIKLI MAZİSİ
Konuk yazar Nilgül Erdan, “jean”in tarihini, Muhteşem Kot tarafından Türkiye’de üretilmesini ve Cemal Süreya ile Mina Urgan’ın bu kıyafete yönelik övgülerini kaleme aldı. Nilgül Erdan twitter/nilgulerdan “İstanbul’da katın olacağına, g.tünde kotun olsun” sözünü bir tür “İmaj her şeydir” ifadesi olarak okumak gerek sanıyorum. Her ne kadar bir tür “tarz” ve “trend” olarak değerlendirilse de, jean […]
ABDÜLHAMİD’E ÖYKÜNENLER İÇİN BASININ ÖYKÜSÜ: 4 GAZETE KALANA DEK KAPATTILAR, SONRA 600’Ü BİRDEN AÇILDI
Kapatılan yayınlar daha gür bir sesle yoluna devam eder. Baskı döneminin şakşakçıları ise o baskının ya mağduru olurlar ya da unutulur giderler. Abdülhamid döneminde İstanbul’da 4 gazete kalmıştı. İstibdat devrinden sonra yayın sayısı 600’ü aştı. Hakan Güngör twitter/bayhakangungor Abdülhamid benzetmesi yaparken, bu bir eleştiri olarak yöneltilmiş olsa dahi, karşıda bunun tesiri zannedilenden farklı oluyor. Zira hafiyelerin […]
İKİNCİ YENİ’YE KIYMAYIN EFENDİLER: OKURU AZALTTINIZ SUÇLAMASINA KARŞI İKİNCİ YENİCİLER NE DEMİŞTİ?
Önemli günlerde, keskin virajlarda, kritik seçimlerden sonra; gerekiyorsa direniş için, gerekiyorsa şenlik için İkinci Yeni akımının şiirleri okurunu bekliyor. Ancak günümüzde politize gençliğin diline pelesenk olmuş dizeler, bir zamanlar “halktan kopuk olmakla, okur sayısını azaltmakla” itham ediliyordu. Suçlamalara cevap ise bizzat Ece Ayhan, Cemal Süreya, Edip Cansever, Ülkü Tamer ve Turgut Uyar’dan geliyordu. Hakan Güngör […]
GREV YASAKLAYAN KANUNA “ESER” DİYENLERDEN, 1300 LİRAYI “MÜJDE” GÖRENLERE: SÜLEYMAN SOYLU’NUN YANINDAKİ CELAL BAYAR VE RECEP PEKER’Dİ
Açlık sınırının altındaki asgari ücret malum basında ‘müjde’ çığlıklarıyla verildi. Asgari ücreti açıklayan Çalışma Bakanı Soylu, ‘Milletimiz memnun’ demekte hiçbir sakınca görmedi. 1300 lirayı alkışlayan gazetelerin ve Soylu’nun yanıbaşında ise 80 yıl önce 1936 İş Kanunu’nda işçiyi günde 13 saat çalıştırıp grev hakkını yasaklayan, sonra da bunu ‘Çalışkan zümrenin sabırsızlıkla beklediği eser, dengeyi kurduk’ diye […]
MASUMİYET, MECBURİYET VE MAHARET OLMAKSIZIN AKROSTİŞ DENEMESİ: STAR; ZİVERBEY’İ, MONA ROZA’YI, YAŞAR KEMAL’İ BİLİR Mİ?
Star gazetesi geçtiğimiz günlerde birinci sayfasında ‘Hainlerin Diyarbakır Provası’ ve ‘Casus Halk Partili’ başlıklarında kendilerince HDP ve CHP’yi hedef alan bir akrostiş denemesi yapmıştı. Edebiyat ve toplumsal tarihteki örnekleriyle karşılaştırıldığında Star’ın örneğinin pek sığ kaldığı ortada. Zira akrostiş, ya masumiyet, ya mecburiyet; her durumda da maharet ister. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Bir söz sanatı olan akrostiş, […]
AHMET KAYA ALBÜMLERİ: BİRER MÜCADELE ŞİİRLERİ ANTOLOJİSİ
Ahmet Kaya, her dizesi, her zerresi ile canlı olan nice direnme özlü şiire kanat takmıştı. Şairlerle kol kola girmişti yürüyüşünde. Mücadelenin içinde olmakla birlikte, bir yandan da çok davetkârdı. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Türkiye’de hayatını şiir gibi yaşamış kaç kişi vardır? Şiirin kalıplara sığmayanından, itiraz edeninden söz ediyorum. 15 yıl önce kaybettiğimiz Ahmet Kaya’nın hayatı gümbür […]
NEREDE UNUTTUN GEÇMİŞİ BİLMEM: MAH NEREDE, AJAN NEREDE?
‘Nerede bu ajanlar’ diye sosyal medyada feryat figan edenleri görüyor musunuz? Ya mizah dergilerinde ‘Olay yerine geç geldiği için katliamı önleyemeyen istihbaratçı’ üzerine kurulan kapakları? ‘Görevini yapmıyorlar’ diye düşünenleri duydunuz mu? Yanılıyorlar. Aslında onlar, 6-7 Eylül’de, Maraş Katliamı’nda, 1990’lı yıllarda bölgede olduğu gibi, tam da görevlerini ifa ediyorlar. Hakan GÜNGÖR twitter.com/bayhakangungor Sıradan zannedip ciddiyet atfetmediğimiz […]
ÇETİN ALTAN’IN HEYKELİNİ KİM YIKTI?
‘Tarihin Saklanan Yüzü’ kitabında Çetin Altan ‘Dondurulmuş ve çarpıtılmış bir tarih dogmatizmiyle insan aklının ortaklaşa yarattığı evrensel ve görkemsel sanat ve bilim kubbelerinden hiçbirine merdiven kurulamaz’ diyordu. Biz şimdilik sanat kubbesine değil, arşiv denen gayya kuyusuna merdiven kuralım. Dondurmadan, çarpıtmadan. Sahi, kimdi Çetin Altan? Hakan GÜNGÖR twitter.com/bayhakangungor 1) Gazeteciydi. 1946’da Ulus gazetesinde muhabirliğe başladığı ilk […]
HEZARPARE AHMET PAŞA’DAN, YEKPARE MÜCADELE DÖNEMİNE: ŞİDDETİN NE BOŞ, NE TÜZEL HİDDETİN
Ahalinin ortasında ceset parçalayan yeniçerilerden, ceset sürükleyen özel harekatçılara infaz ve teşhir kültürü toplumsal hafızamıza nasıl yerleşti? Peki kan donduran görüntüleri alkışlayacak kadar çığırından çıkanlar, meydanlarda idam seyredip alkışlayanların nesi oluyor? Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Şırnak’ta Hacı Lokman Birlik’in yaralı haldeyken infaz edilmesi, ardından cesedinin akrep tipli zırhlı aracının arkasına bağlanarak sürüklenmesi şiddet, infaz ve teşhir “kültürünün” […]
AHMET SAMİM’İ VURANLARLA AHMET HAKAN’I DÖVENLER AYNI KİŞİLER Mİ? GAZETECİLERİN YÜZ YILLIK YALNIZLIĞI
Serbesti yazarı Hasan Fehmi’yi Galata Köprüsü’nde vuranlar neden bulunmadı? Sadayı Millet yazarı Ahmet Samim’i öldürenler kimlerdi? Zeki Bey öldürülmeden önce hangi belgeleri yayınlamaya karar vermişti? “100 yıllık mesele” deyip geçmeyin, Ahmet Hakan’ı darp edenler, aslında çok tanıdık… Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Gazetecilerin korkutulduğu, sindirilmeye çalışıldığı, bırakın yaptıkları haberleri, seçtikleri kelimeler nedeniyle bile başlarının belaya girdiği bir […]
NUH TUFANI’NDAN ANTİK YUNAN’A VE SÜMERLERE… ÖRGÜTLENMEMİŞ SIĞIRLARIN MAKUS TALİHİ
Kan, revan, bıçaklar, ipler, kovalamacalar… Çoktanrılı dinlerde de, tek tanrılı olanlarda da kurban değişmez bir ritüel olarak görüldü. İster antik dönemde yaşayan bir Yunan, ister Sümerli olsun, “Bir tek dileğim var” diyen herkes, dileği karşılığında bıçağa sarılıyordu. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Şehrin dört bir yanında sığırlar dolaşıyor. Kurbanlık sığırlar. Tüm güçler, sığırlara karşı adeta kutsal bir […]
BU ADAM BENİM BABAM, ATAERKİLLİĞİ DAĞLARDAN BÜYÜK
Baba Türkeş oğlunun MHP’den ayrılıp AKP yollarına düşmesini görse ne derdi üzerinden yapılan yorumlar ve espriler toplumun baba-oğul ilişkisine bakışına dair ilginç ipuçları veriyor. Oğul Türkeş’in ‘aynı fikrin laciverdi’ başka bir siyasi yapıya gitmesi ne kadar tuhaf tartışılır. Konu baba-oğul ilişkileriyse edebiyat dünyasında çok daha mühim ve ilgi çeken anekdotlar bulmak mümkün. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor […]
1900’LERDEN BU YANA AYNI EMİR-KOMUTA: NİŞAN ALLL! YAZ!
Durmuyorlar, kin kusuyorlar. Parti binaları yakılıyor, gazeteler basılıyor, devam ediyorlar. Sonunu belki hesaplıyorlar, belki neler olabileceğinin farkında bile değiller. “Hafıza-ı beşer nisyan ile maluldür” demişler ama arşiv nisyanı değil, isyanı bilir. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Geçtiğimiz haftaya ölümler ve çatışmalar, parti binası yakma hadiseleri ile birlikte Hürriyet gazetesine yapılan saldırılar damga vurdu. Saldırılar hiç şüphe yok […]
EDEBİYATÇILAR HER YAŞTA GÜZEL: SANAT VE YAŞ ALMANIN GETİRDİĞİ KİMİ SIKINTILAR
Ana akım medya başta olmak üzere gazeteler, internet siteleri, dergiler son dönemlerde çokça “Uzun yaşamanın sırları”, “Ömre ömür katan yiyecekler”, “Pek uzun yaşatacak kasabalar” yazıları yayımlar oldular. Uzun yaşamanın elbette biyolojik ve tabii sosyoekonomik nedenleri var. Ancak şu uzun yaşam meselesinde “Yahu yaşarız da, ya sonrası” diye soran da yok. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Yaş almak […]
DELİL YETERSİZLİĞİ DE NEYMİŞ: ÜZME TATLI CANINI, BUNLAR DA YETER
Türkiye’nin hukuk tarihini sözde deliller üzerinden yazacak olsak karşımıza pek tuhaf nesnelerden mürekkep uzunca bir liste çıkar. Bir süre önce Adana’da gözaltına alınan iki kişinin evinden çıkan bileklik; sarı, kırmızı ve yeşil renkler taşıdığı için suç delili olarak değerlendirildi. Bu coğrafyada mesele delilse ve niyet malumsa, her nesne suç unsuru sayılmak için yetiyordu nihayetinde. Hakan Güngör […]
MESELE KIL, TÜY DEĞİL: SİZ HALA SAKALDAKİ SİYASETİ ANLAMADINIZ MI?
IŞİD’çi olduğu zannedilmesin diye sakalını kesen gençler ya da oyuncu Fahriye Evcen’in “Erkek dediğin sakallı olur” sözü üzerine “Sakal bana yakışır mı” diye düşünmeye koyulanlar bir yana; sakalın aslında siyasi bir tarihi olagelmiştir. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Bakmayın siz geçen sezon Gençlerbirliği başkanı İlhan Cavcav’ın “Burası imam hatip mi, kesin şu sakalları” deyip takımı sinek kaydı […]
SANATIN GAYRİ RESMİ TATLISI
Sanatımızın gayri resmi tatlısı kuşkusuz reçeldi. Pek iddialı sayılmazdı ama yine de hem sanata, hem sanatçıya katık olmuştu. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Şayet oyuncu Teoman Kumbaracıbaşı’nın kendi yaptığı reçelleri pazarda sattığı haberini okumasaydım, belki de meselenin farkına varmayacaktım. Önce haberden söz edelim. Birçok dizi ve filmde rol almış olan Kumbaracıbaşı, evde yaptığı süt reçellerini satmak üzere […]
ARTIK YAŞLANMIŞ YAZAR ADAYLARINA TAVSİYELER
Bazı alanlar, kalem oynatmak açısından tedirgin edicidir, yeni şeyler söylemek zordur, söylense dahi duyulamayacak kadar yoğun bir gürültü vardır. Ben artık yaşlanmış yazar adaylarına seslenmek istiyorum, zira genç yazarların kulağının dibinde bağıra bağıra tavsiye veren ziyadesiyle mevcut. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Flaubert ve London nasıl yazıyordu Falanca yazar yazı yazarken kahve içermiş, bir diğeri yalnızca gündüz […]
TÜRKİYE’NİN DÜZENİ KİTABIYLA TARİHE DAMGA VURAN BİR KAŞİF: DOĞAN AVCIOĞLU
Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Türkiye’nin Düzeni, Türklerin Tarihi, Milli Kurtuluş Tarihi gibi kitapları ile Türkiye’nin önde gelen aydınlarından biri olan Doğan Avcıoğlu 4 Kasım 1983’te vefat etti. Türkiye’de sosyalizm sözcüğünü kimse ağzına alamazken, Avcıoğlu yazdı. “Kürt” ifadesini dergisinin sayfalarına taşıyan oydu. Aydın isimleri bir araya toplayan, Nazım Hikmet gibi “yasaklı” bir şairin şiirlerini yayınlayan Avcıoğlu idi… […]
BASIN TARİHİNDEKİ UNUTULMAZ HATALAR VE ASPARAGAS HABERLER
Türkiye basınında hatalar, yanlış anlamalar, dikkatsizlikler kimi zaman öyle sonuçlar doğurdu ki, bu yanlışlıklar sonucunda ölenler, hapse girenler oldu. Bununla kalmadı, bazı hatalar dilimize yeni bir kelimenin girmesine ya da her duyanın kahkahalara boğulduğu rezaletlere sebep oldu. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Basın, insanların zamanla yarıştığı bir alan. Bu yüzden hataların olması normal ve mesleğin doğasında var. […]
CİNAYET, EYLEM, İNTİHAR VE EDEBİYATIN TANIĞI: GALATA’NIN TARİHİ
Bahçeşehir Üniversitesi İletişim Fakültesi’nin bulunduğu Galata, Türkiye’nin basın, sanat ve siyaset tarihinde çok çarpıcı olaylara ev sahipliği yapmış bir semt. 1900’lerden bu yana Galata, intiharlara, eylemlere, cinayetlere tanık oldu. Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor İLK BASIN ŞEHİDİNİ KÖPRÜDE VURDULAR I. Abdülmecid’in annesi Bezmiâlem Sultan tarafından 1845’te ahşap olarak yaptırılan ve günümüze dek defalarca yenilenen Galata Köprüsü’nde, Türkiye’nin […]
SANATTA HATALI Bİ’ŞEYLER VAR
Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Sanatın hatasızı makbuldür diye düşünülür fakat küçük kusurları olan eserler bana hep daha yakın gelmiştir. Büyük yönetmen Fellini’nin söylediği gibi, “İyi bir filmin kusurları olması gerekir, tıpkı hayat gibi, insanlar gibi…” Sözü birazcık değiştirebiliriz belki, iyi eserlerin kusurları olmalı. Kusursuzluk çoğu zaman sanat yapıtlarını fazla mekanik hale getirmiyor mu? Her satırda, her […]
ŞAİR VE YAZARLARI BULUŞTURAN İÇKİ SOFRALARI
Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Sanatla içkinin yolu bazen kültür sanatın konuşulduğu içki sofralarında kesişir. Özellikle rakı sofraları zaman zaman sanatın üretildiği, konuşulduğu yerler olur. Nice sanat eserinin tohumları bu sofralarda atılır, nice eser bu sofralarda eleştirilerek son halini alır. Türkiye’de de bir sanat tarihi yazılacaksa, bu aydınların bir araya geldiği rakı sofraları göz ardı edilerek yazılamaz. […]
İŞTE TÜRK SİNEMASININ İLKLERİ
Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Bu sezon 70’in üzerinde Türk filmi vizyona girecek. “Muhsin Bey” , “Eşkıya”, “Gönül Yarası” gibi Türk Sineması’na damgasını vurmuş filmlerin yönetmeni Yavuz Turgul bu sezon, başrolünde Şener Şen ve Cem Yılmaz’ın yer aldığı “Av Mevsimi” filmiyle sinemaya dönüyor. Son filmi “Güneşi Gördüm”ü 2.5 milyon kişinin izlediği Mahsun Kırmızıgül’ün yeni filmi “New York’ta […]
DENİZ GEZMİŞ ANAYASAYI YIKMAYA MI, KORUMAYA MI ÇALIŞTI
Biliyorum, çok uzun zaman geçti fakat Sınırsızlık Meydanı’na kimin heykeli dikilmeli tartışmasında sanıyorum bir cevap hakkım var ve gecikmenin özrüyle bunu kullanmak istiyorum…Öncelikle tartışma nasıl başladı, hatırlatmam gerek: Hakan Güngör twitter.com/bayhakangungor Gazetemiz yazarı Ali Şenol, Sınırsızlık Meydanı’na bir Deniz Gezmiş heykelinin dikilmesinin doğru olacağını belirten bir yazı kaleme aldı. Bu yazı üzerine, Muğla’da bir Deniz […]
Son Yorumlar